Opis książki:
W monografii przedstawiono ocenę bazy zasobowej dla podziemnego zgazowania węgla (PZW) złóż węgla kamiennego w Górnośląskim, Lubelskim i Dolnośląskim Zagłębiu Węglowym. Na podstawie dotychczasowego stanu wiedzy o PZW dokonano analizy możliwości stosowania tej metody w złożach zagospodarowanych (z zastosowaniem metody szybowej), w złożach zaniechanych i niezagospodarowanych. Ze względu na możliwość dalekiej migracji toksycznych gazów (głównie CO) i produktów pirolizy węgla stosowanie PZW w złożach zaniechanych nie jest możliwe z uwagi na poeksploatacyjne naruszenie górotworu. Stosowanie PZW z wykorzystaniem metody szybowej w złożach eksploatowanych konwencjonalnie jest uzależnione od planów zagospodarowania złoża. Może być stosowane w wyjątkowych warunkach, gdy nie zagraża racjonalnemu wykorzystaniu partii złoża niezakwalifikowanej do PZW. Ponadto musi być rozpatrywane indywidualnie i odniesione do planów gospodarki złożem. Zwrócono też uwagę, że w złożach tych stosowanie metody hybrydowej (górniczo-wiertniczej) do eksploatacji głęboko położonych pokładów wymaga rozwiązania szeregu problemów badawczych (np. możliwość zgazowania węgli koksowych), technicznych (np. wiercenie głębokich otworów z wyrobisk górniczych) i organizacyjnych (np. utrzymanie dostępnych wyrobisk górniczych). Szczegółową ocenę możliwości stosowania PZW przeprowadzono w złożach niezagospodarowanych. Zrealizowana została ona na podstawie analizy map pokładowych wszystkich udokumentowanych złóż i przeprowadzona w dwóch etapach. Etap I: typowanie parcel pokładów spełniających podstawowe warunki stawiane PZW: o typ węgla 31–33, o miąższość pokładu większa lub równa 1,5 m, o odległość od uskoków ponad 50 m, o powierzchnia parceli (bloku złoża) spełniającego powyższe warunki co najmniej 1,5 km2, o położenie poza filarami ochronnymi. Etap II: weryfikacja wcześniejszych ocen oraz: o selekcja parcel o zasobach ponad 10 mln ton, spełniających wymagania zasobów przemysłowych, o ocena możliwości stosowania PZW z punktu widzenia: ° budowy pokładów, ° wzajemnego położenia pokładów i ich izolacji, ° ogólnych wymogów ochrony środowiska. W wyniku wykonanych badań stwierdzono, że potencjalne zasoby węgla kamiennego dla PZW są bardzo ograniczone: o w złożach eksploatowanych, z zastosowaniem metody szybowej do głębokości 1000 m wynoszą 740 mln ton i są rozproszone w różnych pokładach oraz na różnej głębokości, o w złożach zaniechanych nie kwalifikują się do zgazowania ze względu na nieszczelność górotworu naruszonego przez eksploatację i występowanie głównie węgli typu 34–35 (w DZW), o w złożach niezagospodarowanych możliwe do eksploatacji przy zastosowaniu metody otworowej wynoszą 522,5 mln ton (w 7 złożach, do głębokości 1000 m, rozproszone). Na głębokości ponad 1000 m brak jest zasobów. W obszarze złóż zagospodarowanych na głębokości poniżej 1000 m dostępnej dla metody „hybrydowej” (szybowo-otworowej), występują węgle przeważnie typu 33-34-35 i wyższych, niekwalifikujące się do zgazowania bez wyjaśnienia możliwości stosowania PZW w przypadku węgli tego typu (węgli koksowych). Zasoby węgli typu 31–32 są ograniczone, wynoszą około 800 mln ton. Są one słabo rozpoznane, tylko w kat. C2. Przewidywane zasoby operatywne można oszacować na około 300 mln ton. Zasoby kwalifikujące się do PZW stanowią tylko około 10% wszystkich udokumentowanych zasobów bilansowych. Występują one we fragmentach pokładów, są rozproszone w pionie i w poziomie. Zastosowanie PZW spowoduje brak możliwości wykorzystania pozostałych zasobów z powodu emisji i dalekiej migracji toksycznych gazów wytwarzanych w procesie podziemnego zgazowania węgla, w szczególności tlenku węgla. Z tego powodu, ze względu na wymagania racjonalnej gospodarki złożem i wykorzystania ich zasobów, podziemne zgazowanie węgla w warunkach występowania polskich złóż węgla kamiennego powinno być niedopuszczalne, poza szczególnymi przypadkami, gdy stosowanie tej metody nie stworzy zagrożenia dla konwencjonalnej eksploatacji pozostałych zasobów. Warunki takie spełniają zasoby w 4 obszarach: o w GZW w złożu Warszowice-Pawłowice, pokład 330/1 – 11,5 mln ton zasobów bilansowych (ok. 6 mln ton operatywnych) na głębokości 200–300 m, o w LZW w złożu K-9, pokład 379 – około 13 mln ton zasobów bilansowych (6,5 mln ton operatywnych) na głębokości około 750 m i w złożu K-4-5, pokład 375 – około 11 mln ton zasobów bilansowych (5,5 mln ton operatywnych) na głębokości 780–840 m oraz w złożu Sawin, pokład 377/1 – około 13,5 mln ton zasobów bilansowych (7 mln ton operatywnych) na głębokości 715–740 m. Łącznie do PZW kwalifikuje się tylko 49 mln ton zasobów bilansowych węgla kamiennego, tj. około 25 mln ton zasobów operatywnych.